Được bảo tồn qua nhiều thế hệ, trang phục truyền thống của phụ nữ Khmer Nam bộ mang nét duyên, nét độc đáo không thể lẫn lộn với bất kỳ một trang phục nào khác.
Trang phục truyền thống của phụ nữ Khmer mang đậm bản sắc văn hóa
Cho dù văn hóa trang phục có phong phú và ngày càng đa dạng thì trang phục truyền thống của người phụ nữ Khmer vẫn luôn giữ được những nét đặc trưng, mang đậm bản sắc văn hóa riêng có của dân tộc mình. Trang phục truyền thống của người phụ nữ Khmer khá cầu kỳ và rực rỡ, có sự kết hợp hài hóa giữa áo tầm- vông (hay còn gọi là áo cổ vòng), vận sà rông và “Sbay” cùng với những hạt cườm, hạt kim sa lấp lánh được đính trên nền hoa văn tinh xảo.
Khi người phụ nữ Khmer khoác lên mình trang phục truyền thống trình diễn các điệu múa của dân tộc mình thì càng làm tăng thêm vẻ đẹp của trang phục và sự duyên dáng của người phụ nữ Khmer. Vào dịp lễ hội, lên chùa lễ Phật, vẻ đẹp của trang phục rực rỡ hơn. Áo tầm – vông dệt bằng tơ tằm, sợi bông, hay chỉ kim tuyến với các loại hoa văn khác nhau màu trắng hoặc vàng chủ đạo. Màu vàng được ưa dùng vì nó gợi không khí hội hè cũng là những sắc màu trong trang trí kiến trúc tôn giáo truyền thống thường gặp.
Sà – rông là một mảnh thổ cẩm rực rỡ trang trí nhiều họa tiết hoa văn, nhưng hình trám là hoa văn chủ đạo, kích thước rộng khoảng 1m dài 3,5 m khi mặc thì cuốn lại che nửa người phía dưới. Vào mỗi dịp lễ tết, lên chùa lễ Phật họ mặc Sà – rông có đính chuỗi hạt cườm ở cạp. Để tôn thêm nét dịu dàng uyển chuyển đầy nữ tính trong bộ lễ phục này không thể thiếu “Sbay”, một loại khăn lụa xanh mềm mại, cuốn chéo từ vai trái xuống bên sườn phải, tạo nên bộ trang phục truyền thống phụ nữ Khmer Nam bộ tinh tế với những gam màu sinh động. Luôn thu hút mọi ánh nhìn bởi sự cầu kỳ, màu sắc rực rỡ, hoa văn trang trí tinh xảo được điểm xuyết, nhấn nhá bằng những hạt cườm, kim sa lấp lánh…
“Báu vật” của phụ nữ Khmer từ đời thường đến lễ hội
Những đổi thay của xã hội hiện đại và sức ảnh hưởng của những trào lưu thời trang mới đã khiến một số bộ trang phục Khmer truyền thống theo xu hường cách tân, biến tấu với nhiều kiểu dáng mới lạ, đẹp mắt, được phối hợp tinh tế trong những màu sắc rực rỡ và chất liệu mới. Dù vậy, người Khmer vẫn giữ được nét hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Nhờ vậy mà cái hồn cốt dân tộc, bản sắc văn hóa ngàn đời của bà con đồng bào Khmer vẫn mãi bền vững với thời gian.
Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Hương (Trưởng đoàn nghệ thuật Rô băm Bưng Chông, xã Tài Văn, huyện Trần Đề – Sóc Trăng) luôn tự hào mỗi khi khoác lên mình bộ trang phục truyền thống. Chị bộc bạch: “Đặc biệt, khi người phụ nữ Khmer khoác lên mình trang phục truyền thống khi uyển chuyển cùng các điệu múa của dân tộc mình thì càng làm tăng thêm vẻ đẹp của trang phục và tôn thêm sự dịu dàng, duyên dáng nhưng vẫn giữ dung hòa giữa hiện đại và truyền thống”.
Trang phục truyền thống giúp những nghệ sĩ, nghệ nhân lên sân khấu tạo nên những tuyệt tác, “đặc sản” văn hóa nghệ thuật khó lẫn trong vườn hoa nghệ thuật của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Nghệ sĩ Thạch Na Vy (diễn viên Đoàn Nghệ thuật Khmer Sóc Trăng) tâm sự: “Thật xúc động và tự hào khi được khoác lên mình bộ trang phục truyền thống dân tộc. Đây là “báu vật” giúp tôi và anh em nghệ sĩ, nghệ nhân trong đoàn cảm thấy tự tin hơn trong mỗi lần lưu diễn. Bởi lẽ, dù bạn có hát hay múa dẻo đến cỡ nào, nhưng không có sự hỗ trợ đắc lực của những bộ trang phục truyền thống thì những chương trình ấy dễ nhàm chán và vô vị!”
Phương Yên
Nguồn: Nét văn hóa qua trang phục truyền thống của phụ nữ Khmer